In dit proefschrift bestudeerden we agrobiodiversiteit als hulpbron in een landbouwsysteem. We gebruikten een citizen science aanpak, waarbij we samen met burgers onderzoek deden naar landschapssamenstelling en de invloed op biodiversiteit en ecosysteemdiensten in landbouwgebied.

Interesse om onderzoeker Frederik Gerits zelf zaan het woord te horen op 14 maart om 16u? Je kan hem online volgen via deze Teams-link.

De citizen science-methode bestond uit 1m²-tuinen met een gestandaardiseerde set van 10 gewassen, ongewervelde vallen en microklimaatsensoren, verdeeld langs een gradiënt in landschappelijke samenstelling. In 2018, 2019 bestudeerden we 41 m²-tuinen in Oost-Vlaanderen samen met 84 vrijwilligers en in 2021 repliceerden we het experiment met 25 m²-tuinen in de Kempen (Antwerpen) met 28 vrijwilligers. We leerden dat houtige vegetatie in het landschap, zoals hagen, microklimaatvariatie buffert, vooral tijdens warme en droge omstandigheden. In open akkerlandschappen en bebouwde omgevingen wordt de microklimaatvariatie versterkt.

De activiteitsdichtheid van functionele ongewervelden was hoger in akkerbouwgebieden dan in gebieden met veel residentieel landgebruik. Plaatselijke waardevolle kruidachtige vegetatie zoals extensief beheerde graslanden of wegbermen bevorderden bovendien de activiteit van natuurlijke vijanden. De duidelijke effecten van de samenstelling van het landschap op het microklimaat en de ongewervelden verklaarden in geen van beide gevallen de variatie in bladherbivoor of opbrengst van planten. Dit wijst erop dat andere factoren van invloed waren op de prestaties van de planten in de 1m²-tuinen.

In beide gevallen werden vragenlijsten na afloop van het project gebruikt om de leerresultaten van de burgerwetenschappers te beoordelen. Alle deelnemers hebben iets geleerd, vooral instrumentele lessen over biodiversiteit en het kweken van planten, maar ook communicatieve inzichten over het belang van individuele acties voor de biodiversiteit. Informele contacten met de onderzoeker, regelmatige nieuwsbrieven en frequente ervaringen in de 1m²-tuinen bevorderden het leren en de transformatieve verandering naar milieuvriendelijk gedrag voor agrobiodiversiteit. Tijdens deze thesis kregen we inzicht in hoe de samenstelling van het landschap de lokale agrobiodiversiteit beïnvloedt en hoe lokale actoren betrokken kunnen worden bij milieuvriendelijk gedrag.

Interesse om onderzoeker Frederik Gerits zelf zaan het woord te horen op 14 maart? Je kan hem online volgen via deze Teams-link.